Hierbij leggen wij u een meerjarig sluitende begroting 2020 voor. Met name door tegenvallende ontwikkelingen in het gemeentefonds waren we genoodzaakt keuzes te maken om te komen tot deze sluitende begroting, waarbij we toch inhoud kunnen geven aan de ambitie uit het programma “Weert koerst op verbinding”.  Dit is gedaan door zeer kritisch te kijken naar alle budgetten, daar waar het verantwoord is, wat risicovoller te begroten en een beperkt aantal beleidswijzigingen door te voeren.

We constateren dat met name de schommelingen in de uitkering uit het gemeentefonds (als gevolg van het rijksbeleid en de trap-op-trap-af systematiek) het lastig maakt een stabiel begrotingsbeleid te voeren. Om het beleid niet zwaarder te belasten dan nodig, is een aantal maatregelen voor 2020 gefinancierd met incidentele middelen. We werken echter toe naar een meerjarig structureel evenwicht tussen lasten en baten. Daarbij wordt ook invulling gegeven aan motie “Nieuw voor oud IX.M.3” die bij de behandeling van de Kadernota 2020 door uw raad is aangenomen.
Ook het in 2019 ingezette traject “Sturen op effecten” zal daaraan bijdragen door het antwoord op de vraag welk beleid en welke inspanningen tot de grootste of meest gewenste maatschappelijke effecten leiden.

Leeswijzer
In deze begroting hebben we ervoor gekozen de programmateksten beperkt te houden en de informatie vooral in overzichtelijke tabellen te bundelen.
Daarbij is een begin gemaakt met het benoemen van concrete resultaten en indicatoren in tabelvorm. We zien dit nadrukkelijk als een groeiproces waar we vooral vanuit "Sturen op effecten" steeds beter invulling aan kunnen geven. Bij de door de gemeente Weert benoemde indicatoren zijn al streefwaardes aangegeven. Bij de set beleidsindicatoren die op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) opgenomen zijn, is dit nog niet het geval. Bij beleidsnotities wordt aandacht gegeven aan de vertaling van het te bereiken maatschappelijk effect naar doelen en meetbare resultaten. Deze zullen dan vervolgens in de begroting een plek krijgen.

In onderstaande tabel zijn de resultaten voor de programma's en de overige onderdelen van de begroting weergegeven met daarbij het saldo van de begroting 2020. Opgemerkt wordt dat alle bedragen in deze begroting (in de diverse tabellen) x € 1.000 zijn.

De hoofdlijn van de begroting 2020

Veel thema's die de afgelopen jaren zijn opgepakt zetten we door in 2020 of komen in een volgende fase terecht. Leidraad hierbij is de nota "Weert in Beeld" waarin uw raad is meegenomen in het al vastgestelde beleid waar we in de komende periode op sturen. De informatie uit "Weert in Beeld" vormt als bijlage in het programma "Weert koerst op verbinding" een essentieel onderdeel van het programma.

In de begroting 2020 wordt het programma "Weert koerst op verbinding" verder uitgevoerd. Veel speerpunten uit dit programma, komen terug in de diverse programma's in het deel beleidsbegroting.

Als opmaat voor de begroting 2020 is in 2019 de Kadernota 2020 behandeld in uw raad. Op basis van de bespreking, van de in de Kadernota 2020 opgenomen voorstellen en speerpunten van beleid voor 2020, is de uitwerking van de begroting 2020-2023 opgepakt. Het beleid is op onderdelen al concreter geworden en ook de prioriteiten zijn geactualiseerd.

We leven in een snel veranderende samenleving en bij de samenstelling van de begroting 2020 is specifiek inhoud gegeven aan het beleid dat in de loop van 2020 in de fase van voorbereiding of uitvoering zal zijn of komen. Er wordt een korte doorkijk gegeven naar de volgende jaren zonder daarbij in te gaan op de vraag welke projecten of nieuw beleid in welk jaar aan bod zullen komen.

Ook in de begroting houden we op deze manier de flexibiliteit om daar waar nodig het programma "Weert koerst op verbinding" in overleg met uw raad bij te sturen, als ontwikkelingen in de samenleving daarom vragen en deze te prioriteren.   

In het hoofdstuk "Strategische oriëntatie en perspectief" gaan we in op de belangrijkste inhoudelijke ontwikkelingen.

Bijzonderheden

De strategische visie
De gemeente Weert beraadt zich op de toekomst. In een omgeving die steeds wordt beheerst door ontwikkelingen als vergrijzing, ontgroening, individualisering, grotere culturele diversiteit, energietransitie, klimaatadaptatie, globalisering en verdergaande digitalisering is het belangrijk om een helder antwoord te geven op de vraag: hoe zien wij onszelf, als gemeente, in de toekomst? Deze visie bouwen we niet voor, maar samen mét de Weerter samenleving. We bouwen samen een inspirerende basis, die het uitgangspunt is voor al onze toekomstige keuzes.

Sturen op Effecten
Vanuit de eerder ingezette trajecten over “De Bedoeling” en “Weert in Dynamiek” heeft de gemeentelijke organisatie zich ontwikkeld. We willen duidelijk aangeven welke activiteit bijdraagt aan welk maatschappelijk effect. Doen we wel de juiste dingen en leidt het ook tot iets?
Het behalen van een maatschappelijk effect is niet alleen de verantwoordelijkheid van de gemeente. Resultaten halen we samen met onze maatschappelijke partners en met onze inwoners. Ook op dit vlak willen we meer verbinding leggen.
Het sturen op maatschappelijke effecten vereist een andere aanpak van de beleidscyclus. Visie moet vertaald worden in maatschappelijke effecten, operationele doelen, verwachte (meetbare) resultaten, activiteiten en indicatoren. Het meten van deze waarden biedt een handvat om keuzes te maken en helpt om de beoogde resultaten die moeten leiden tot effecten voor de Weerter inwoners, bedrijven en organisaties transparanter te maken. Naast het maken van onderbouwde keuzes, helpt het sturen op effecten om de stuurbaarheid van de gemeentelijke organisatie te vergroten en de onvoorspelbaarheid te verkleinen.

Beleidsvisies
Parallel aan de strategische visie worden op diverse beleidsterreinen separate beleidsvisies opgesteld. Deze verschillende visies grijpen op elkaar en op de strategische visie in. In 2020 borgen we dat deze visies op elkaar worden afgestemd zodat we inhoudelijk een sluitende beleidscyclus krijgen. De verschillende beleidsvisies doorlopen een eigen participatietraject. Deze trajecten stemmen we op elkaar af zodat er geen "participatiemoeheid" ontstaat.

Energietransitie, klimaatadaptatie en biodiversiteit
De actualiteit over de thema’s klimaatadaptatie, biodiversiteit en energietransitie gaat alle inwoners en bedrijven in Weert aan. Direct en indirect ondervinden we gevolgen van de veranderingen in het klimaat en het menselijk handelen. In Weert investeren we al jaren op deze thema’s. Door de bewustwording van de urgentie en externe ontwikkelingen (zoals Klimaatwet) zal de prioriteit de komende jaren verder verhoogd worden. We zijn op diverse niveaus aan de slag. Naast de voortzetting van de uitvoering van het duurzaamheidsprogramma 2019-2020 wordt gewerkt aan vernieuwd beleid. Er wordt in regionaal verband een klimaatplan ontwikkeld, waarin aangegeven wordt op welke wijze de openbare ruimte omgaat met de gevolgen van klimaatveranderingen, zoals verdroging, wateroverlast en hitte. Er wordt een Regionale Energie Strategie (RES) ontwikkeld, om te bepalen op welke wijze de regio een bijdrage gaat leveren aan de doelstellingen van de klimaatwet (49% CO2 reductie ten opzichte van 1990). Tegelijkertijd wordt er een routekaart ontwikkeld die zowel aansluit bij de RES als bij de Weertse ambitie om energieneutraal te zijn in 2040. Voor biodiversiteit ligt de prioriteit bij het implementeren van de biodiversiteitsnota in de organisatie. De routekaart energieneutraal Weert 2040, die begin 2020 gereed is, maakt inzichtelijk welk deel van de algemene reserve geoormerkt dient te worden voor duurzaamheid, energietransitie en energieneutraliteit in 2040. Dit kan dan meegenomen worden bij de herijking van de nota reserves en voorzieningen in het voorjaar 2020.

Woningmarkt
De druk op de woningmarkt is hoog. Dit geldt zowel voor huur- als voor koopwoningen. Het aantal te koop staande woningen is nog nooit zo laag geweest en het aantal reacties op een huurwoning is nog nooit zo hoog geweest. Hierdoor lopen de wachttijden op. De huidige situatie op de woningmarkt biedt veel kansen. Het woningbouwprogramma is dan ook ambitieus. Het momentum is er om plannen te realiseren zowel op de eigen grondexploitaties als door transformatie in het bestaand bebouwd gebied. Wij willen de kansen die zich voordoen pakken en initiatiefnemers ruimte bieden. Om die reden streven we naar een ambitieuzer woningbouwprogramma dan de behoefte op papier aangeeft. Deze extra ambitie willen we onder andere realiseren door in te spelen op de druk op de woningmarkt in Zuidoost Brabant. We zetten naast de uitbreiding in Laarveld in op transformatie van locaties waar kwaliteitsverbetering gewenst is, zoals (voormalige) bedrijfslocaties in de woongebieden. In de dorpen vindt naast incidentele inbreiding ook uitbreiding aan de randen plaats, bouwen naar behoefte is hierbij belangrijk.

Sociaal domein
Samen met Nederweert en Leudal hebben we onze koers bepaald om verder te transformeren. Vanaf 2020 gaan we aan de slag met de speerpunten uit het "integrale beleidsplan sociaal domein Midden Limburg-West 2020 t/m 2023". Verandering is nodig om een aantal maatschappelijke effecten te bereiken. De maatschappij verandert door een aantal ontwikkelingen zoals andere opvattingen over de inzet van ondersteuning (van “zorgen voor” naar "meedoen"), individualisering, de vergrijzing en ontgroening, migratie, meer kwetsbare inwoners in wijken en dorpen, digitalisering en krapte op de arbeidsmarkt (afhankelijk van de economie in de komende jaren).

Op Midden-Limburgs niveau zetten we verder in op toeleiding van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Wij ondersteunen iedereen die kan werken maar het op de arbeidsmarkt zonder ondersteuning niet redt. Hiervoor is een uitgangspuntennotitie opgesteld die op 1 januari 2020 in werking treedt.

Ook in de volle breedte van het sociaal domein spelen er in 2020 ontwikkelingen. Zo treedt op 1 januari 2020 de Wet verplichte GGZ (Wvggz) in werking. Met de invoering van deze wet verandert er veel voor het verlenen van verplichte zorg en de verantwoordelijkheid die ggz-instellingen, het Openbaar Ministerie maar ook gemeenten daarin hebben. De Wvggz stelt gemeenten voor nieuwe taken en verantwoordelijkheden bij het verlenen van (toegang tot) verplichte zorg. Ook bestaande verantwoordelijkheden worden gewijzigd en uitgebreid.

Per 1 januari 2021 is een stelselwijziging aangekondigd met betrekking tot de Wet inburgering. Met deze wijziging wordt de regie weer volledig bij de gemeente neergelegd waardoor de gemeente de weg naar integratie en participatie integraal kan oppakken. In 2020 zullen wij ons voorbereiden op die taak. Dit doen we onder andere door nu al te starten met 2 pilots in het kader van de Veranderopgave Inburgering, waarvoor we van het Ministerie subsidie hebben ontvangen.

2020 is het laatste jaar van het Aanvalsplan Armoede. Na het opstartjaar 2018, ondernemen we inmiddels op vele fronten acties om armoede te bestrijden. Daar gaan we volgend jaar mee door en tevens bereiden we ons voor op de periode vanaf 2021.

Verbinding
Ook in 2020 wordt een beroep gedaan op onze inwoners, bedrijven en organisaties. Zij worden uitgenodigd en uitgedaagd om mee te doen en inhoud te geven aan ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld de omgevingswet, cultuurnota en landbouw visie. Op deze manier geven wij het begrip verbinding meer inhoud.